සෑම වසරකම ජුනි 5 වන දින ලෝක පරිසර දිනය සමරනු ලබන අතර, එය අපගේ ග්‍රහලෝකයේ යථාර්’ථය පිළිබිඹු කිරීමට සහ පාරිසරික සංරක්ෂණයේ වැදගත්කම පිළිබඳව දැනුවත් කිරීමට සහ වර්’තමාන සහ අනාගත පරම්පරාවන්ගේ ජීවිතවලට බලපාන පාරිසරික අභියෝගවලට මුහුණ දීමට ගෝලීය අවස්ථාවක් වේ.
මෙම අවස්ථාවේදී, පාරිසරික යුක්තියේ මූලධර්’ම සහ සෞදි දැක්ම 2030 හි අරමුණු මත පදනම් වූ අභිලාෂකාමී ජාතික දැක්මක රාමුව තුළ, පරිසරය ආරක්ෂා කිරීමට සහ තිරසාර සංවර්’ධනයක් අත්කර ගැනීමට සෞදි අරාබි රාජධානියේ නොසැලෙන කැපවීම මම නැවත තහවුරු කරමි, එය පරිසරය පුළුල් සංවර්’ධන පරිවර් නයේ හදවතේ තබයි. වර්’ධනය වන පාරිසරික අභියෝගවල බරපතලකම සහ අන්තර් සම්බන්ධිත ජාතික, කලාපීය සහ ජාත්‍යන්තර රාමු තුළ ඒවාට විසඳුම් සෙවීමේ අවශ්‍යතාවය හඳුනාගෙන, ස්වභාවික සම්පත් ආරක්ෂා කිරීම සහ දේශගුණික විපර්’යාස සහ කාන්තාරකරණයට එරෙහිව සටන් කිරීම කෙරෙහි රාජධානිය විශාල අවධානයක් යොමු කර ඇත.
වර්’ධනය වන පාරිසරික අභියෝගවල බරපතලකම සහ අන්තර් සම්බන්ධිත ජාතික, කලාපීය සහ ජාත්‍යන්තර රාමු තුළ ඒවාට විසඳුම් සෙවීමේ අවශ්‍යතාවය හඳුනා ගනිමින්, ස්වභාවික සම්පත් ආරක්ෂා කිරීම සහ දේශගුණික විපර්’යාස සහ කාන්තාරකරණයට එරෙහිව සටන් කිරීම කෙරෙහි රාජධානිය විශාල අවධානයක් යොමු කර ඇත. “සවුදි හරිත” මුලපිරීම මේ සම්බන්ධයෙන් දියුණු ආකෘතියක් නියෝජනය කරන අතර, 2030 වන විට රාජධානිය තුළ ගස් බිලියන දහයකට වඩා සිටුවීම, හරිත අවකාශයන් වැඩි කිරීම සහ කාබන් විමෝචනය ටොන් මිලියන 278 කින් අඩු කිරීම අරමුණු කරයි. මෙම මුලපිරීම “මැදපෙරදිග හරිත මුලපිරීම” සම්පූර්’ණ කරයි. එය රටවල් 30 කට වැඩි සංඛ්‍යාවක් සමඟ සහයෝගයෙන් කලාපය පුරා ගස් බිලියන 50 ක් සිටුවීමට උත්සාහ කරන අතර, එය විෂය පථය සහ බලපෑම අනුව ලෝකයේ විශාලතම පාරිසරික මුලපිරීම් වලින් එකක් බවට පත් කරයි. 2020 දී රාජධානියේ ජනාධිපති ධුරය දැරූ කාලය තුළ G20 විසින් අනුගමනය කරන ලද චක්‍රලේඛ කාබන් ආර්’ථික ප්‍රවේශයට අනුකූලව, 2060 වන විට ශුද්ධ-ශුන්‍ය කාබන් විමෝචනය සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා රාජධානියේ කැපවීමට මෙම මුලපිරීම් අනුකූල වේ. මෙම ප්‍රවේශය අවම කිරීම, නැවත භාවිතා කිරීම, ප්‍රතිචක්‍රීකරණය සහ ඉවත් කිරීමේ තාක්ෂණයන් මත රඳා පවතී.
මෙම සන්දර්’භය තුළ, සකාකා සූර්ය බලශක්ති ව්‍යාපෘතිය සහ ඩුමාත් අල් ජන්ඩාල් සුළං බලශක්ති ව්‍යාපෘතිය වැනි උපායමාර්ගික පුනර්ජනනීය බලශක්ති ව්‍යාපෘති කිහිපයක් රාජධානිය අඛණ්ඩව ක්‍රියාත්මක කර ඇති අතර, පිරිසිදු බලශක්තිය සහ ස්මාර්ට් සංචලනය මත පදනම් වූ තිරසාර නගර සඳහා ගෝලීය ආකෘතියක් නියෝජනය කරන NEOM සහ The Line වැනි අනාගත පරිසර හිතකාමී නගර ව්‍යාපෘති දියත් කර ඇත. 2030 වන විට පුනර්’ජනනීය ප්‍රභවයන්ගෙන් සිය විදුලියෙන් 50% ක් නිෂ්පාදනය කිරීමේ ඉලක්කය සපුරා ගැනීම සඳහා ද රාජධානිය ඉදිරියට යමින් සිටින අතර, ඒකාබද්ධ පාරිසරික හා ආර්’ථික පරිවර්’තනයක් සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා සැබෑ කැපවීමක් පිළිබිඹු කරයි. මෙම උත්සාහයන් පසුගිය වසර තුන තුළ ඒක පුද්ගල බලශක්ති පරිභෝජනය 7% කින් අඩු කිරීමට දායක වී ඇති අතර විවිධ අංශ හරහා ජලය සහ බලශක්ති පරිභෝජනයේ කාර්’යක්ෂමතාව වැඩි කර ඇත.
සංවිධානාත්මක මට්ටමින්, රාජධානිය පාරිසරික අනුකූලතා ජාතික මධ්‍යස්ථානය, වෘක්ෂලතා ආවරණ සංවර්ධනය සඳහා වූ ජාතික මධ්‍යස්ථානය සහ කාලගුණ විද්‍යා ජාතික මධ්‍යස්ථානය ස්ථාපිත කිරීමෙන් පරිසර අංශය ප්‍රතිව්‍යුහගත කර ඇත. පරිසර පද්ධති ආරක්ෂා කිරීම, වායු ගුණාත්මකභාවය වැඩිදියුණු කිරීම, අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණ කාර්’යක්ෂමතාව වැඩි දියුණු කිරීම සහ ආරක්ෂිත ප්‍රදේශවල ප්‍රතිශතය රාජධානියේ ප්‍රදේශයෙන් 30% කට වඩා වැඩි කිරීම අරමුණු කරගත් ජාතික පරිසර උපාය මාර්’ගය ද එය අනුමත කළේය. රියාද් වැනි සමහර ප්‍රධාන නගරවල නාගරික අපද්‍රව්‍ය ප්‍රතිචක්‍රීකරණ අනුපාත 35% ඉක්මවා ඇති අතර, 2021 සිට හෙක්ටයාර 200,000 කට වඩා පාරිසරික වශයෙන් පුනරුත්ථාපනය කර ඇත.
රාජධානියේ උත්සාහයන් ජාතික මට්ටමට පමණක් සීමා නොවී, කාන්තාරකරණ පාලන ව්‍යාපෘති සඳහා අරමුදල් සැපයීම, ජල කළමනාකරණයේ ධාරිතාව ගොඩනැගීම සහ පාරිසරික නවෝත්පාදන සඳහා තාක්ෂණික ප්‍රදාන ලබා දීම මගින්, විශේෂයෙන් අප්‍රිකාවේ සහ ආසියාවේ සහෝදර සහ මිත්‍රශීලී රටවලට සහාය වීම දක්වා ව්‍යාප්ත වී ඇත. හරිත දේශගුණික අරමුදල සහ ගෝලීය පරිසර පහසුකම හරහා අරමුදල් සපයන දේශගුණික අනුවර්තන ව්‍යාපෘති සඳහා ද එය සහාය වී ඇත. එක්සත් ජාතීන්ගේ දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ රාමු සම්මුතිය, පැරිස් දේශගුණික ගිවිසුම, ජෛව විවිධත්වය පිළිබඳ සම්මුතිය සහ ඕසෝන් ස්ථරය ක්ෂය කරන ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ මොන්ට්‍රියල් ප්‍රොටෝකෝලය වැනි ජාත්‍යන්තර ගිවිසුම් කිහිපයකට ද රාජධානිය ක්‍රියාකාරීව සහභාගී වී ඇති අතර, ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතීන්ට සහ හොඳම පාරිසරික භාවිතයන්ට අනුකූලව රාජධානිය 100% ක් සාර්ථකව ඉවත් කර ඇත.
සෞදි අරාබි රාජධානිය, කලාපීය හා ජාත්‍යන්තර වශයෙන් ජල අභියෝගවලට මුහුණ දීම සඳහා වැඩෙන කැපවීමේ කොටසක් ලෙස සහ ස්වාභාවික සම්පත් ආරක්ෂා කිරීම සහ තිරසාරභාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා වන රාජධානියේ දැක්ම 2030 ට අනුකූලව, රියාද් හි මූලස්ථානය වන ගෝලීය ජල සංවිධානය දියත් කිරීමේදී ප්‍රමුඛ හා වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය.
G20 සාමාජිකයෙකු ලෙස එහි නායකත්ව තත්ත්වය සහ වගකීම මත ගොඩනඟා ගනිමින්, නවෝත්පාදනය, තාක්ෂණය සහ දැනුම මත පදනම් වූ පුළුල් හරිත ආර්ථිකයක් ගොඩනැගීමේ උත්සාහයන් ශක්තිමත් කිරීම සඳහා රාජධානිය අඛණ්ඩව කටයුතු කරන අතර පිරිසිදු බලශක්තිය සහ පාරිසරික ආරක්ෂණ ක්ෂේත්‍රවල ඵලදායී හවුල්කාරිත්වයන් ඇති කිරීමට උත්සාහ කරයි. නව ආයෝජන අවස්ථා නිර්මාණය කිරීමට සහ ආර්ථික හා පාරිසරික මට්ටම් දෙකෙහිම තිරසාර ප්‍රතිලාභ ලබා ගැනීමට දායක වෙමින්, පාරිසරික ව්‍යාපෘති සඳහා සහාය වීම සඳහා රාජ්‍ය ආයෝජන අරමුදල සහ ජාතික සංවර්ධන අරමුදල ආසන්න වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 1.5 ක් වෙන් කර ඇත.
මේ දක්වා රාජධානිය ලබා ඇති පාරිසරික ජයග්‍රහණ, පරිසරය ආරක්ෂා කිරීම විකල්පයක් නොව පැවැත්මේ අවශ්‍යතාවයක් බව විශ්වාස කරන ප්‍රඥාවන්ත නායකත්වයක දැක්ම මගින් මෙහෙයවනු ලබන කැපවීමේ සහ අඛණ්ඩ සංවර්ධනයේ දිගු ගමනක ආරම්භය නියෝජනය කරයි. ලෝක පරිසර දිනයේදී, ග්‍රහලෝකය ආරක්ෂා කර ගැනීමට සහ අනාගත පරම්පරාවන් සඳහා වඩාත් තිරසාර අනාගතයක් සුරක්ෂිත කිරීම සඳහා ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාවයේ, විශේෂඥතා හුවමාරුවේ සහ සාමූහික ක්‍රියාමාර්ගයේ වැදගත්කම රාජධානිය අවධාරණය කරයි.
සෞදි අරාබි තානාපති කාලිඩ් බින් හමූද් අල්-කහ්තානි